Veelgestelde vragen rondom aanpassingen transformatiemiddelen

Conform het verantwoordingskader van de NZa voeren indieners en verzekeraars periodieke gezamenlijke (financiële) monitoring van een transformatieplan uit en sturen zij indien nodig bij. Onderdeel daarvan is met elkaar kijken naar verschillen tussen werkelijke kosten en begrote kosten van de activiteiten die in het transformatieplan opgenomen zijn. Als deze verschillen er zijn, moet hierop worden bijgestuurd.

Een van de mogelijkheden is dat als partijen het over de aanpassingen eens zijn er binnen het beschikbare bedrag tussen begrotingsposten kan worden geschoven en ook de KPI’s hierop kunnen worden aangepast. Dit kan alleen als dit bijdraagt aan de gestelde doelen, zoals in het plan is opgenomen.

Nee dat kan niet. De middelen zijn toegekend voor het specifieke transformatieplan. Als dit minder kost dan begroot dan komt dat geld beschikbaar voor plannen die nu in de wachtrij staan omdat het geld op is. Hiervoor zal de zorgverzekeraar een aangepaste beschikking bij de NZa aanvragen.

Op 5 september is in het BO IZA afgesproken dat als twee grote zorgverzekeraars positief besluiten over een transformatieplan, dit besluit leidend is. Dat betekent dat het plan dan wordt goedgekeurd en dat de transformatiemiddelen worden toegekend als er nog middelen beschikbaar zijn. De plannen waar geen middelen meer voor beschikbaar zijn, komen in een wachtrij.

Daadwerkelijke uitbetaling kan echter pas plaats vinden wanneer er een NZa-beschikking is afgegeven en daarvoor is het noodzakelijk dat de contractering afgerond is. Het BO IZA heeft op 29 september besloten dat het belangrijk is dat plannen die goedgekeurd zijn zo snel mogelijk uitgevoerd worden. De contractering moet daarom binnen een redelijke termijn afgerond worden. Indieners hebben na een voorgenomen positief besluit, waarbij middelen worden toegekend, 16 weken de tijd hebben om de consultatie- en contracteringsfase af te ronden en een beschikking bij de NZa aan te vragen. Bij het vaststellen van de termijn is rekening gehouden met het besluitvormingsproces van gemeenten.

Dit betekent concreet dat:

• Vanaf 1 oktober is het uitgangspunt dat indieners - na een positief besluit, waarbij middelen worden toegekend - 16 weken de tijd hebben om de  contractering af te ronden en een beschikking bij de NZa aan te vragen.
• Als partijen de 16 weken dreigen niet te halen, dienen zij dit tijdig aan te geven zodat er gepaste maatregelen genomen kunnen worden en indien nodig bestuurlijke escalatie kan plaatsvinden.
• Goedgekeurde plannen op de wachtrij kunnen – als er middelen vrij komen – in aanmerking komen voor het indienen van een beschikkingsaanvraag, waarbij de teller van 16 weken vanaf dat moment voor de betreffende indieners begint te lopen.

 Er is in totaal 1.961 miljoen transformatiemiddelen beschikbaar en ten laste daarvan is voor € 411 miljoen een reservering gedaan. Voor MGN is € 265 miljoen gereserveerd. Daarnaast is voor S&C € 7 miljoen gereserveerd en voor ZC is het €140 miljoen. 

Dit is voor 57 plannen, waarvan 38 plannen voor MGN, 7 plannen voor S&C en 12 plannen voor ZC.  

Per 12 september 2025 zijn er geen transformatiemiddelen IZA meer beschikbaar voor niet goedgekeurde transformatieplannen, met uitzondering van de limitatieve lijst aan plannen waarvoor middelen zijn gereserveerd. Dit heeft betrekking op de  thema’s Mentale Gezondheidsnetwerken (MGN), spreiding & concentratie (S&C) en zorgcoördinatie (ZC). Omdat er geen middelen meer beschikbaar zijn, heeft het BO IZA op 29 september besloten om vanaf 1 oktober een ‘freeze’ in te stellen op het beoordelen van nieuwe transformatieplannen (die op of na 1 oktober zijn ingediend) en de beoordeling van snelle toetsen die nog niet de status van transformatieplan hebben.

Transformatieplannen die vóór 1 oktober zijn ingediend, worden beoordeeld. Dit geldt ook voor nieuwe transformatieplannen die betrekking hebben op de drie onderwerpen (MGN, ZC en S&C), waarvoor tot 31 december een reservering is afgesproken. Daarnaast kunnen aangepaste transformatieplannen worden ingediend als er in een eerder stadium om meer informatie is gevraagd door de beoordelaars. Plannen die zijn goed gekeurd, maar waar geen middelen voor zijn gereserveerd, worden toegevoegd aan de wachtrij o.b.v. het principe ‘wie het eerst komt wie het eerst maalt’. Dit kan dus ook gaan om plannen waar MGN een onderdeel van is. Allleen voor MGN zijn middelen gereserveerd. Niet voor het gehele plan.

Als er geld vrijkomt, bijvoorbeeld omdat goedgekeurde plannen minder kosten dan voorzien, dan komt het plan dat bovenaan de wachtrij staat als eerste in aanmerking. Hoe hoger een plan in de wachtrij staat, hoe groter de kans dat het nog kan worden betaald uit de niet-bestede transformatiemiddelen. 

Per 1 juli 2025 is er geen mogelijkheid meer om nieuwe plannen in te dienen. Zie hierover het eerdere nieuwsbericht:  Stop op nieuwe transformatieplannen IZA: postbus sluit per 1 juli 2025

In dat geval worden de daadwerkelijk gemaakte kosten uitgekeerd. Dit is omschreven in de Werkinstructie Gerichter inzetten van transformatiemiddelen op pagina 5 onder punt 4.

Voor deze plannen geldt de bestaande regel ‘Wie het eerst komt, wie het eerst maalt’. Het moment van goedkeuring van de beoordelende zorgverzekeraars is hierin leidend. Plannen komen in aanmerking voor transformatiemiddelen totdat de middelen op zijn. Goedgekeurde plannen die niet als prioritair thema zijn aangemerkt en waar geen middelen meer voor beschikbaar zijn, krijgen een plek in de wachtrij.

Voor een beperkt aantal plannen is er mogelijk toch geld als blijkt dat andere plannen die al goedgekeurd zijn minder geld nodig hebben. Ook kan er mogelijk geld vrijvallen omdat er te veel geld is gereserveerd op de thema’s Mentale Gezondheidsnetwerken en Zorgcoördinatie. Er is daarom een wachtrij voor een limitatief aantal plannen die zich via het ‘wie het eerst komt wie het eerst maalt’-principe vult. Deze wachtrij is al gevuld met bestaande plannen.

Door zorgverzekeraars is richting indieners gecommuniceerd welke plannen in de wachtrij staan, zodat dit voor indieners duidelijk is. Het kan voorkomen dat er plannen zijn die een MGN-onderdeel hebben, maar ook andere onderdelen. Voor het MGN-onderdeel is dan geld gereserveerd, de rest van het plan kan dan indien het op de wachtrij staat in aanmerking komen voor eventuele vrijvallende middelen. Als een plan in de wachtrij staat wordt de consultatiefase gestart waarbij het plan aan andere zorgverzekeraars wordt voorgelegd en er twee weken de tijd is voor zorgverzekeraars om verduidelijkende vragen te stellen. Dit kan niet leiden tot een andere beoordeling.

Met het AZWA is er € 346 miljoen van de transformatiemiddelen overgeheveld naar de begroting voor bijvoorbeeld de financiering van de vaccinaties van gordelroos, opleiden en het versterken van de basisinfrastructuur in het sociaal domein. Daarnaast is er een afspraak over use it or lose it, waarbij middelen terugvloeien naar Financiën als deze niet gebruikt worden voor transformatieplannen. Het beschikbare bedrag is hiermee € 1,961 miljard. Deze beschikbare middelen zijn inmiddels toegekend, of gereserveerd voor plannen met prioritaire thema’s.

Dit kan niet. Er worden nog nadere afspraken over de inzet van doorbraakmiddelen gemaakt door de AZWA-partijen.

In het BO IZA van 5 september is een besluit genomen over het gerichter inzetten van de transformatiemiddelen. Deze besluiten zijn opgenomen op de website bij het beoordelingskader: Gerichtere inzet van resterende transformatiemiddelen IZA. Deze besluiten betreffen het reserveren van transformatiemiddelen voor een drietal soorten transformatieplannen, mentale gezondheidsnetwerken (45 plannen), concentratie & spreiding (7 oncologieregio’s) en zorgcoördinatie (10 ROAZ-regio’s). Het gaat om reserveringen voor een limitatieve lijst aan plannen. Zie de bijlagen voor een overzicht van de plannen waar middelen voor gereserveerd zijn. Zorgverzekeraars blijven voor alle plannen het huidige beoordelingskader en beoordelingsproces hanteren.

De plannen die op deze thema’s toezien, zijn door het BO IZA als belangrijke plannen voor de IZA beweging geprioriteerd. Voor deze plannen zijn daarom middelen gereserveerd zijn en er hierdoor zekerheid is dat de plannen betaald kunnen worden. Voor elk van deze reserveringen is een limitatieve lijst van de plannen die hieronder vallen. Zie de bijlagen voor een overzicht van de plannen waar middelen voor gereserveerd zijn.  Deze plannen doorlopen het reguliere beoordelingsproces.

Op 31-12-2025 moeten de plannen goedgekeurd zijn door de beoordelende zorgverzekeraars. Na deze termijn komt de reservering, in beginsel, te vervallen en kan iedereen weer aanspraak maken op de middelen. In het najaar worden in het BO IZA/AZWA de gemaakte afspraken gemonitord.

Voor deze plannen geldt de bestaande regel ‘Wie het eerst komt, die het eerst maalt’. Het moment van goedkeuring van de beoordelende zorgverzekeraars is hierin leidend. Plannen komen in aanmerking voor transformatiemiddelen totdat de middelen op zijn.

Alleen voor plannen die goedgekeurd worden door de beoordelend zorgverzekeraar en waarvoor de NZa een beschikking afgeeft, kunnen afspraken gemaakt worden over een vergoeding voor de gemaakte kosten van het ontwikkelen van een plan.  De eerste KPI in het transitieplan mag ‘goedgekeurd transformatieplan’ zijn. De zorgverzekeraars kunnen dan met terugwerkende kracht de gemaakte kosten uit de transitiemiddelen vergoeden.

Op 5 september hebben IZA/AZWA-partijen afgesproken om voor de thema’s Mentale Gezondheidsnetwerken (MGN), Zorgcoördinatie (ZC) en Concentratie en Spreiding (C&S) tot uiterlijk 31-12-2025 transformatiemiddelen te reserveren. Op basis van de huidige indieningen lijkt voor sommige plannen dat er nu te weinig geld is, terwijl andere plannen met minder toekunnen. De zorgverzekeraars nemen het voortouw om dit op te lossen.

Voor ZC is de reservering bedoeld om in iedere ROAZ-regio ZC op te starten, volgens de vier doelstellingen die zijn opgenomen in het implementatieplan Zorgcoördinatie van VWS.

De totale reservering per onderwerp en per transformatieplan is nu gebaseerd op inschattingen per plan van begin juli jl. Deze inschattingen zijn zorgvuldig gemaakt, maar bevatte soms nog onzekerheden. Daardoor vragen sommige plannen minder dan het vastgestelde bedrag van juli, terwijl andere meer vragen. Gezien hun rol in het stelsel voelen de zorgverzekeraars de verantwoordelijkheid om samen met een oplossing te komen.

Afstemming over afzonderlijke plannen en de consequenties van een eventuele bijstelling verloopt bilateraal tussen indienende partijen en de beoordelende zorgverzekeraar. Wij roepen alle partijen op kritisch te blijven op het eigen transformatieplan, zodat we met de beschikbare middelen in alle ROAZ-regio’s ZC kunnen realiseren. In dit proces kan aan de indieners gevraagd worden om bijstelling van ingediende plannen. We rekenen hierbij op medewerking en begrip van alle IZA-partijen.

Op 5 september hebben IZA/AZWA-partijen afgesproken om voor de thema’s Mentale Gezondheidsnetwerken (MGN), Zorgcoördinatie (ZC) en Concentratie en Spreiding (C&S) tot uiterlijk 31-12-2025 transformatiemiddelen te reserveren. Op basis van de huidige indieningen lijkt voor sommige plannen dat er nu te weinig geld is, terwijl andere plannen met minder toekunnen. De zorgverzekeraars nemen het voortouw om dit op te lossen.

Voor MGN is de reservering bedoeld om in iedere IZA-regio minimaal één MGN op te starten. Voor MGN betekent dit dat er alleen een reservering is voor het realiseren van MGN zoals afgebakend in de landelijke leidraad. Aanvullende transformatieonderdelen en andere niet essentiële kosten vallen niet onder de reservering.

De totale reservering per onderwerp en per transformatieplan is nu gebaseerd op inschattingen per plan van begin juli jl. Deze inschattingen zijn zorgvuldig gemaakt, maar bevatte soms nog onzekerheden. Daardoor vragen sommige plannen minder t.o.v. het vastgestelde bedrag van juli, terwijl andere meer vragen. Gezien hun rol in het stelsel voelen de zorgverzekeraars de verantwoordelijkheid om samen met een oplossing te komen. Zorgverzekeraars hanteren voor de MGN-plannen de landelijke leidraad MGN-netwerken als basis, zodat alle plannen vanuit hetzelfde uitgangspunt worden beoordeeld, met oog voor aanvaardbare regionale verschillen.

Afstemming over afzonderlijke plannen en de consequenties van een eventuele bijstelling verloopt bilateraal tussen indienende partijen en de beoordelende zorgverzekeraar. Wij roepen alle partijen op kritisch te blijven op het eigen transformatieplan, zodat we met de beschikbare middelen in alle regio’s een MGN kunnen realiseren. In dit proces kan aan de indieners gevraagd worden om bijstelling van ingediende plannen die nog niet zijn goedgekeurd. We rekenen hierbij op medewerking en begrip van alle IZA-partijen.