Twente Beter betrekt burgers bij transformatie zorg

Twente Beter is een netwerk in de zorg dat in 2020 is gestart op initiatief van zorgverzekeraar Menzis en de twee ziekenhuizen in Twente. Bij het netwerk zijn inmiddels tientallen zorgaanbieders aangesloten en er is intensieve afstemming met de veertien Twentse gemeenten. Vanaf de start is er veel aandacht geweest voor de inbreng van de inwoners van Twente. Twentse Noabers, een coöperatie van 30 burgerinitiatieven is een vaste gesprekspartner. Bestuurder Hilde Dijstelbloem van ZiekenhuisGroep Twente (ZGT): “Twentse Noabers is ons geweten. Voorzitter Willem Joosten houdt ons scherp en zorgt dat we het perspectief van de burger niet uit het oog verliezen.”

Het samenwerkingsverband kwam tot stand om gezamenlijk een regiovisie voor Twente op te stellen. Als nevendoelen wil het netwerk inspireren, verbinden en aanjagen, vertelt Dijstelbloem, voorzitter van Twente Beter.” We staan voor een lastige opdracht die we alleen kunnen klaren als we het samen oppakken. Twente vergrijst en ontgroent, er is een toename van patiënten met chronische aandoeningen en de arbeidsmarkt is krap. Er is een transitie nodig die naast een inzet van burgers ook een cultuurverandering van zorgorganisaties vraagt.”

Initiatieven in buurten en wijken

In Twentse Noabers werken 30 burgerinitiatieven samen. Het gaat om laagdrempelige projecten in buurten en wijken, vooral op het gebied van zorg en welzijn en wonen en zorg, vertelt Willem Joosten. Vertegenwoordigers van de initiatieven ontmoeten elkaar op bijeenkomsten en delen kennis en ervaring. Twentse Noabers is ook gesprekspartner voor zorgpartijen en gemeenten. “Vanuit die rol zijn we gevraagd bij Twente Beter, om het geluid van de inwoners en de samenleving te laten horen.”

“We zitten ook aan deeltafels die bepaalde thema’s bespreken”, zegt Joosten. “We praten mee over het regiobeeld en helpen om de juiste dingen op papier te krijgen. Tegelijk kunnen we laten zien wat er al gebeurt aan burgerinitiatieven. Het netwerk is voor ons tevens een platform waar we partijen ontmoeten die we nodig hebben om burgerinitiatieven te faciliteren, zoals gemeenten en zorg- en welzijnsorganisaties. Zodat er een breder draagvlak ontstaat voor burgerinitiatieven.”

Lage SES, veel Wmo-ondersteuning

In 2020 leverde Twente Beter het ‘Regiobeeld Twente 2030’ op, als onderlegger om tot een gezamenlijke regiovisie te komen. Het regiobeeld beschreef de huidige situatie en de verwachte verandering in de zorgvraag over een periode van 10 jaar. Twente kenmerkt zich door een gemiddeld fors lagere sociaaleconomische status (SES) dan landelijk. Het aantal inwoners dat Wmo-ondersteuning ontvangt is 45 procent hoger dan gemiddeld in Nederland.

De zorgvraag stijgt de komende jaren door: vergrijzing van de bevolking en 50 procent groei van het aantal inwoners met dementie; toename van chronische ziekten, met name artrose en hart- en vaatziekten: en ongezonde leefstijl met relatief veel overgewicht. Terwijl de vraag naar zorg stijgt, staat het aanbod van zorg en ondersteuning onder druk door gebrek aan zorgverleners en een afname van (potentiële) mantelzorgers.

Verwachtingen bijstellen

Op basis van de vereisten van het Integraal Zorgakkoord is het bestaande regiobeeld geactualiseerd. Het nieuwe regiobeeld is op het moment van het interview zo goed als klaar, vertelt Dijstelbloem. “We gebruiken een zandlopermodel met aan de ene kant de zorg passend maken op het toekomstige zorgaanbod, en aan de andere kant passende zorg leveren. De zorg passend maken is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van zorgaanbieders en burgers. Inwoners moeten hun verwachtingen bijstellen. Als er schaarste is, kan niet alles meer.”

Mede om inwoners mee te krijgen in het besef dat niet alles kan, is het belangrijk dat een vertegenwoordiger van de Twentenaren meepraat. Joosten is blij met die plek aan tafel. “Ik zie in het land dat het moeilijk is om burgers te betrekken. In de 31 zorgregio’s zijn maar weinig inwoners direct betrokken; veel zorgregio’s kennen geen platform zoals Twentse Noabers. We moeten een cultuuromslag maken. Van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Zorg gaat meer van de instelling naar de eigen omgeving, met eigen verantwoordelijkheid en een groter beroep op eigen regie en zelfredzaamheid. De hulp van de gezonde vrijwilliger hierbij is noodzakelijk.”

Gemeenschapskracht versterken

Als je de eigen regie van mensen aanspreekt, is het wel belangrijk dat er op buurt- en wijkniveau verbanden worden georganiseerd waar mensen terecht kunnen als ze zelf de weg niet kunnen vinden in de wereld van zorg en welzijn, betoogt Joosten. “We groeien naar zorgzame gemeenschappen gebaseerd op de uitgangspunten van positieve gezondheid.  Ik hoop dat in het regioplan dat in december klaar moet zijn aandacht is voor het versterken van de gemeenschapskracht. Dat vraagt geld en personele inzet. Daar zal ik stevig voor pleiten in de gesprekken voor het regioplan.”

“We hebben met zijn allen een grote transitie te maken”, besluit Dijstelbloem. “Die gaat alleen slagen als we de inwoners meekrijgen. Er moet in de zorg ook veel gebeuren op het gebied van hulp op afstand en digitalisering, maar je lost het niet op met apparatuur alleen. Het moet gebeuren in de buurten en wijken. We zien al mooie dingen gebeuren, zoals buurtkamers waar mensen elkaar ontmoeten en advies krijgen. Er zijn meer dan twintig voetbalclubs in de regio die hun kantine daarvoor open willen stellen.

“Binnen Twente Beter bespreken we met elkaar hoe die burgerinitiatieven aansluiten op de veranderingen in de zorg. Zodat we een logisch geheel van passende zorg en gemeenschapskracht krijgen. Beiden hebben elkaar nodig. Zonder gemeenschapskracht lukt het realiseren van passende zorg niet en burgerinitiatieven worden krachtiger als ze omarmd en gesteund worden door gemeenten, zorg- en welzijnspartijen. Dat is waar we ons als Twente Beter voor in willen zetten.”

Meer over burgerparticipatie:

'Burgerkamer'voor burgerparticipatie in Zoetermeer

Welzijns- en zorgpartijen in Zoetermeer hebben bewust gekozen voor een gelijkwaardige inbreng van burgers bij het regioplan. Een speciale ‘burgerkamer’ geeft burgers de mogelijkheid om hun stem te laten horen.

Effectieve burgerparticipatie vraagt gedeeld eigenaarschap

Het verslag ‘Burgers in de boardroom geeft aanbevelingen om de kennis van burgers en patiënten beter te benutten bij veranderingen in de zorg, zoals de Juiste Zorg op de Juiste Plek.

Zo laat je burgers meedenken over zorgvernieuwing

Burgers willen best meedenken over de toekomst van het zorgstelsel en de Juiste Zorg op de Juiste Plek en zijn daartoe ook goed in staat, blijkt uit onderzoek van het Nivel. Ze moeten wel het gevoel hebben dat wat zij zeggen, impact heeft.