Elserieke Gerritsen is intermediair bij het programma Met spoed beschikbaar. Dit programma is opgezet om gegevensuitwisseling in de acute zorgketen te verbeteren. In de workshop ging zij in op het programma. Suzanne Smeink en Tom Frezen vertelden over de praktijk in Noord-Holland en Flevoland.
Het doel van Met spoed beschikbaar is dat de juiste patiëntinformatie op het juiste moment beschikbaar is voor alle betrokken zorgverleners, zoals huisartsen, spoedposten, ambulancediensten, meldkamers en ziekenhuizen. Dit moet leiden tot efficiëntere zorg en betere kwaliteit voor patiënten.
Uniforme informatiestandaarden
De acute zorg is complex en omvat veel actoren. Voorheen was gegevensuitwisseling vaak afhankelijk van individuele initiatieven, wat leidde tot vertragingen en inefficiëntie. Het landelijke programma wil dit doorbreken door uniforme informatiestandaarden en technische koppelingen te realiseren. Het programma ondersteunt de implementatie van de Richtlijn Gegevensuitwisseling acute zorg en vormt een randvoorwaarde voor bredere transformatieplannen in de zorg.
Het programma werkt samen met koepelorganisaties, VWS, Zorgverzekeraars Nederland, Nictiz, VZVZ, ICTU en leveranciers van zorginformatiesystemen. De implementatie gebeurt regionaal, vaak via ROAZ-structuren, met landelijke ondersteuning. Er wordt gewerkt met koploperprojecten: pilots waarin twee zorgorganisaties en hun leveranciers berichtenuitwisseling testen. Deze projecten helpen knelpunten in techniek en werkafspraken bloot te leggen. Financiering is beschikbaar voor zowel zorgorganisaties als leveranciers om deelname te stimuleren.
Geprioriteerde berichtuitwisseling
De prioriteit voor nieuwe koploperberichten ligt bij de volgende berichten:
- Het opvragen van de spoedsamenvatting van de huisarts op de ambulance, op de meldkamer en op de SEH -> Koplopers gezocht!
- De rapportages naar de huisarts vanuit de ambulance, meldkamer en SEH -> Koplopers gezocht!
- De triagistverwijzing van meldkamer naar huisarts -> Koplopers gezocht!
- De verwijzing van de ambulance naar de huisartsenspoedpost -> Koplopers gezocht!
- De triagistverwijzing van meldkamer naar HAP -> Dit wordt momenteel beproefd in diverse koploperprojecten.
Meer weten over of meedoen aan koploperprojecten? Mail naar metspoedbeschikbaar@ictu.nl!
Voor diverse berichten die ook geprioriteerd waren zijn inmiddels koploperprojecten afgerond. Die worden nu landelijk uitgerold. Zorgaanbieders en regio-organisaties kunnen hiermee aan de slag:
- Ambulanceberichten naar SEH (vooraankondiging, interventie & beloop en overdracht)
- Spoedeisendehulpterugkoppeling naar ambulance
- Spoedverwijzing van de huisartsenspoedpost naar de SEH
- Spoedmelding van huisartsenspoedpost naar de meldkamer
Uitdagingen en randvoorwaarden
De implementatie verloopt niet overal even snel. Factoren die vertragen zijn:
- Verschillende regionale afspraken over wanneer ambulance en SEH contact hebben.
- Capaciteitsproblemen bij ICT-afdelingen.
- Technische verschillen tussen ziekenhuizen, waardoor maatwerk nodig is.
- Beperkingen in informatiestandaarden, bijvoorbeeld ontbreken van behandelwensen en -grenzen.
Daarnaast spelen juridische vragen over privacy en AVG. Voor feedbackberichten tussen SEH en ambulance is vastgesteld dat dit onder voorwaarden toegestaan is, mits dataminimalisatie wordt toegepast.
Voordelen en impact
De voordelen zijn zowel kwalitatief als financieel en verschillen per berichtuitwisseling. Belangijke winstpunten zijn onder meer:
- Zorgverleners doen minder dubbele administratie
- Er is sneller inzicht in cruciale medische informatie voor patiëntenzorg en kwalitetisverbetering
- Ambulancediensten kunnen declaraties afronden dankzij automatische BSN-overdracht.
- Huisartsenposten krijgen sneller inzicht in eerdere spoedcontacten, wat dubbele zorg voorkomt.
- Ziekenhuizen kunnen zich beter voorbereiden op binnenkomende patiënten.
- Feedbackberichten helpen ambulancediensten hun kwaliteit verbeteren.
Een voorbeeld: in één regio leverde correcte BSN-overdracht een besparing van €400.000 op. Daarnaast draagt het programma bij aan landelijke uniformiteit en continuïteit.
Naar de website van Met spoed beschikbaar
Gegevensuitwisseling in de praktijk: Noord-Holland en Flevoland
De digitalisering van de acute zorgketen in Noord-Holland/Flevoland maakt duidelijke vooruitgang, maar verloopt niet overal even snel. In deze regio werken elf ziekenhuizen, twaalf huisartsenorganisaties, drie meldkamers en zes ambulancediensten samen aan een betere digitale berichtenuitwisseling tussen huisartsenposten (HAP), spoedeisende hulp (SEH) en ambulances. Tom Frezen (Netwerk Acute Zorg Noordwest) en Suzanne Schmeink vertellen hoe dat proces stap voor stap vorm krijgt.
Het landelijke programma voor gegevensuitwisseling in de spoedzorg moet zorgen voor uniforme standaarden, zodat regio’s niet hun eigen systemen ontwikkelen. Bestuurders steunen dat streven, maar de uitvoering blijkt weerbarstig. Vooral ICT-afdelingen en softwareleveranciers hebben te maken met uiteenlopende systemen en prioriteiten, waardoor de praktische invoering tijd kost.
Tastbare resultaten
Toch zijn er al tastbare resultaten. De berichtenuitwisseling tussen HAP en SEH (‘bericht 15’) werkt inmiddels volledig, en bijna alle ziekenhuizen zijn gekoppeld aan de ambulancediensten. Ambulances sturen vooraf patiëntgegevens naar de SEH, inclusief een voorlopige diagnose, zodat het ziekenhuis zich kan voorbereiden. Na afloop volgt een terugkoppeling met de definitieve diagnose, die de ambulancediensten gebruiken om hun triage en kwaliteit te verbeteren. Daarnaast zorgt het systeem voor correcte patiëntidentificatie, wat voorkomt dat declaraties verloren gaan.
Over de inhoud van feedbackberichten lopen nog discussies. Zorgverleners willen dat alleen relevante informatie wordt gedeeld, zonder privacygevoelige details. De gegevens vallen onder de AVG, mits dataminimalisatie wordt toegepast. Een automatische terugkoppeling van de SEH naar de HAP ontbreekt nog; wel is er een rapportage over het vervolg van de zorg, bedoeld voor continuïteit.
Omdat de regio groot en divers is, zijn er afspraken gemaakt over werkwijzen, zoals wanneer ambulances contact opnemen met de SEH. Die eenduidigheid is nodig voor een betrouwbare digitale keten. De voortgang wordt gevolgd via dashboards die laten zien welke instellingen al operationeel zijn. Dat stimuleert bestuurders om verantwoordelijkheid te nemen en motiveert zorgorganisaties om door te gaan.
Uitdagingen
Ondanks de voordelen – betere voorbereiding, minder dubbel werk, en financiële winst – blijft de implementatie een uitdaging. ICT-capaciteit is beperkt, en elk ziekenhuis vraagt om maatwerk. Belangrijke gegevens zoals behandelwensen zijn nog niet digitaal beschikbaar.
Het landelijke programma loopt tot eind 2026. VWS en de regio’s erkennen dat meer tijd nodig is om alle schakels goed te verbinden. Tot die tijd ondersteunt het programma regio’s met kennisdeling en financiële hulp. De digitalisering van de spoedzorg is dus volop in ontwikkeling: traag maar gestaag, met duidelijke winst voor samenwerking, kwaliteit en efficiëntie.