De workshop richt zich op de ontwikkeling en implementatie van zorgcoördinatie binnen de acute geestelijke gezondheidszorg (ggz) in Amsterdam. De sessie wordt geleid door Bas Kuiper (Arkin) en Jeroen Zoeteman (psychiater Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam). Zij geven inzicht geven in het traject, de uitdagingen en de toekomstplannen voor betere samenwerking in de acute ggz-keten.
Rond 2010 werd een landelijk onderzoek uitgevoerd naar de organisatie van acute ggz. Het rapport toonde grote verschillen tussen regio’s en een gebrek aan uniformiteit. Politie en huisartsen klaagden over lange wachttijden en onduidelijke verantwoordelijkheden. Dit leidde tot de ontwikkeling van de zorgstandaard acute psychiatrie, een document waarin definities, triagecriteria en werkwijzen zijn vastgelegd. Het doel was een uniforme aanpak en betere samenwerking tussen ggz-crisisdiensten, politie, ambulance en andere ketenpartners.
Een belangrijk element uit deze zorgstandaard is de triagewijzer, die urgentie differentieert. Daarnaast werd het bekostigingsmodel aangepast: van betaling per consult naar een budgetmodel. Dit moest stabiliteit brengen, maar leidde aanvankelijk tot conflicten met zorgverzekeraars. Arkin en InGeest voerden rechtszaken om voldoende financiering te verkrijgen, wat pas na enkele jaren werd opgelost. Hierdoor konden ziekenhuizen en ggz-instellingen afspraken maken over verantwoordelijkheden.
Problemen in de praktijk
De implementatie van uniforme werkwijzen stuitte op diverse obstakels:
- Fragmentatie tussen ziekenhuizen: Elk ziekenhuis hanteerde eigen regels. Sommige deden alle beoordelingen zelf, anderen schakelden de ggz in voor specifieke taken. Dit leidde tot verwarring en risico’s, bijvoorbeeld bij herbeoordelingen en crisismaatregelen.
- Onvoldoende inzicht in capaciteit: Ambulances wisten vaak niet waar plek was, waardoor patiënten soms naar overvolle locaties werden gebracht. Bijvoorbeeld bij OLVG West, dat slechts één beoordelingskamer had. Dit veroorzaakte soms calamiteiten.
- Huisartsenposten: Huisartsen vonden het frustrerend dat zij patiënten moesten beoordelen die evident psychiatrisch waren, terwijl de ggz eerst een somatische check eiste.
- Gebrek aan uniforme taal: Begrippen als ‘acuut’, ‘sub-acuut’ en ‘somatisch vrijgegeven’ werden verschillend geïnterpreteerd. Dit bemoeilijkte samenwerking en triage.
Huidige aanpak en transformatieplan
Het transformatieplan voor Amsterdam-Amstelland richt zich op drie kernpunten:
- Inzicht in capaciteit: Ontwikkeling van een digitale module voor acute ggz, waarin bedden en beschikbare capaciteit zichtbaar zijn. Dit vergroot transparantie en voorkomt onnodige doorverwijzingen. De pilot start in het eerste kwartaal van 2026 en omvat bedden van Arkin, InGeest en ziekenhuizen zoals UMC en OLVG.
- Uniforme werkwijze en triage: Ongeacht locatie of dag moet dezelfde procedure gelden. Scholingsprogramma’s worden ingezet om alle ketenpartners dezelfde taal te laten spreken. Dit omvat definities van urgentie, somatische vrijgave en beoordelingscriteria.
- Scholing en cultuurverandering: Trainingen moeten wederzijds vertrouwen versterken. Voorbeelden zijn gezamenlijke cursussen waarin SEH-artsen en ggz-professionals leren samenwerken bij acute psychiatrische casussen. Een bekende methode is de AEIO-structuur, vergelijkbaar met ABCDE in somatische zorg, voor systematische beoordeling van suïcidale patiënten.
Praktische oplossingen en pilots
- Beoordeling door ggz-crisisdienst: In plaats van ziekenhuispsychiaters doet de crisisdienst nu beoordelingen bij bepaalde patiëntgroepen. Dit bevordert continuïteit, omdat de ggz vaak al dossiers heeft en vervolgzorg kan regelen.
- Capaciteitsdeling: Instellingen moeten inzicht geven in beschikbare bedden, ook al roept dit spanning op (bijvoorbeeld bedden achterhouden voor het weekend).
- Technische koppelingen: Triagisten krijgen toegang tot dossiers van verschillende instellingen via gezamenlijke contracten en inlogcodes.
- KPI: De enige prestatie-indicator in het transformatieplan is de gemiddelde verblijfsduur op de SEH. Kortere verblijfsduur betekent snellere doorstroom en betere samenwerking.
Uitdagingen en randvoorwaarden
- Politieke en organisatorische complexiteit: De regio Amsterdam-Amstelland kent veel aanbieders en subregio’s, wat afstemming bemoeilijkt.
- Data en monitoring: Goede data-uitwisseling blijft lastig. Politie en ggz registreren meldingen verschillend, waardoor inzicht in problematiek ontbreekt.
- Financiering: Het huidige budgetmodel betaalt ook voor lege bedden om beschikbaarheid te garanderen, maar dit vraagt om strikte afspraken om misbruik te voorkomen.
Samen voor de patiënt
De droom is een keten waarin alle partijen samenwerken vanuit het principe: ‘Dit is onze gezamenlijke patiënt.’ Discussies over kosten en verantwoordelijkheden moeten achteraf plaatsvinden, niet tijdens acute situaties. Uniforme triage, transparantie in capaciteit en gezamenlijke scholing zijn cruciaal om dit te bereiken. Daarnaast wordt gekeken naar uitbreiding van samenwerking met politie (bijvoorbeeld 24-uurs teams) en integratie van ggz-triage in landelijke systemen zoals NTS.
Acute ggz is een essentieel, maar complex onderdeel van de zorgketen. Het vraagt om samenwerking, vertrouwen en uniforme processen tussen ggz, ziekenhuizen, huisartsen, ambulance en politie. Het transformatieplan biedt een kader om deze doelen te realiseren, met pilots voor capaciteitsinzicht, triageharmonisatie en scholing. Hoewel uitdagingen blijven bestaan, zoals financiering en cultuurverschillen, is de richting duidelijk: naar een transparante, efficiënte en patiëntgerichte acute ggz.